Page 26 [26]
PHYSICO-CHYMICO-MEDICA. 17
tura ad maturandas & nobilitandas uvas inftruxit. Si ab hac
planitie adveniens aura calidiffima pluviali aqua inbutam
terram reficiat, fpirans a montibus Carpaticis ventus frigidius¬
culus folis ardore exuftos racemos recreat: fihinc Aufter us
varum mMaturitati egregie opituletur , illinc Boreas & Aqui¬
Jo inpuritatem aérisaverruncant, & calorisnimii exceflus tem¬
erant: fi fervente canicula ex omni animalium & vegetabi¬
lium gencre, omni fluviorum & paludum numero, Tibifci
éz Bodrogi fuperficie halitus aquoli fubtilisfimi enormi quan¬
titate in auras pellantur, mox diurno aeftui praeclara permu¬
tatione fuccedit frigus no€&urnum, a montibus Carpaticis plu¬
rimum dependens, quo vapores in Athmofphaera conten¬
ti condenfantur ‚in guttulas colliguntur, {ub forma roris
hoc loco copiofisfimi defcendunt, & terram foecundan¬
tes in nobilisfimum convertunturvitium nutrimentum. Ves
rum ¢nim vero cum frequentisfima fint hic frigoris incom¬
moda, ut infra clarius patebit, montes Carpatici faepius
reddant aërem longe inclementiorem, noétes jufto algidio¬
res, venti ab iis inpetuofe furentes adychant acerrimum ge¬
lu omnia conglacians, uvasque immaturas interficiens: hinc
quoque dilucefcit vineas Auftro apertas vel partum divergen¬
tes reliquis pracferendas efle. Siquidem hae a Carpathi in¬
juriis oppofitis montium dorfis defendantur, terraque folis
meridian radiis & aura auftrali magis calefaéta gaudentes fa¬
cilius aquilonis minas, & frigidi aéris intemperiem ferant.
Lactiflimam coeli auftralem regionem fpeétant in monte To¬
kaienficeleberrima illa promontoria Mezes Male,& Szarvas,
eam & alibi praevalere diuturnae experientiae fuffragio edo¬
Gti funt cives, qui in lateribus montium feptemtrioni pro¬
pioribus horridis fylvis dederunt locum , partes vero auftro
viciniores pro vitibus viniferis elegerunt. Optime animads
vertit itague D. MATOLAI clivos ortui occafo & feptem¬
trioni obverfos viliores fructus pracbere. (¢) Veritati confor¬
mis erat antiquior relatio in ans Medico-Phyficas ae
~ tifla¬
(0) 7. e, §. VI
25