Oldal 26 [26]
OCR
PHYSICO-CHYMICO-MEDICA. 17 tura ad maturandas & nobilitandas uvas inftruxit. Si ab hac planitie adveniens aura calidiffima pluviali aqua inbutam terram reficiat, fpirans a montibus Carpaticis ventus frigidiusculus folis ardore exuftos racemos recreat: fihinc Aufter us varum mMaturitati egregie opituletur , illinc Boreas & AquiJo inpuritatem aérisaverruncant, & calorisnimii exceflus temerant: fi fervente canicula ex omni animalium & vegetabilium gencre, omni fluviorum & paludum numero, Tibifci éz Bodrogi fuperficie halitus aquoli fubtilisfimi enormi quantitate in auras pellantur, mox diurno aeftui praeclara permutatione fuccedit frigus no€&urnum, a montibus Carpaticis plurimum dependens, quo vapores in Athmofphaera contenti condenfantur ‚in guttulas colliguntur, {ub forma roris hoc loco copiofisfimi defcendunt, & terram foecundantes in nobilisfimum convertunturvitium nutrimentum. Ves rum ¢nim vero cum frequentisfima fint hic frigoris incommoda, ut infra clarius patebit, montes Carpatici faepius reddant aërem longe inclementiorem, noétes jufto algidiores, venti ab iis inpetuofe furentes adychant acerrimum gelu omnia conglacians, uvasque immaturas interficiens: hinc quoque dilucefcit vineas Auftro apertas vel partum divergentes reliquis pracferendas efle. Siquidem hae a Carpathi injuriis oppofitis montium dorfis defendantur, terraque folis meridian radiis & aura auftrali magis calefaéta gaudentes facilius aquilonis minas, & frigidi aéris intemperiem ferant. Lactiflimam coeli auftralem regionem fpeétant in monte Tokaienficeleberrima illa promontoria Mezes Male,& Szarvas, eam & alibi praevalere diuturnae experientiae fuffragio edoGti funt cives, qui in lateribus montium feptemtrioni propioribus horridis fylvis dederunt locum , partes vero auftro viciniores pro vitibus viniferis elegerunt. Optime animads vertit itague D. MATOLAI clivos ortui occafo & feptemtrioni obverfos viliores fructus pracbere. (¢) Veritati conformis erat antiquior relatio in ans Medico-Phyficas ae ~ tifla (0) 7. e, §. VI 25
